Ból po bocznej stronie biodra to częsty problem, z którym pacjenci trafiają do gabinetu fizjoterapeuty. Zazwyczaj nie wynika on z samego stawu biodrowego, ale z przeciążenia tkanek miękkich – głównie przyczepów mięśni pośladkowych i kaletki maziowej w okolicy krętarza większego kości udowej. Takie dolegliwości określamy jako zespół bólowy krętarzowy (GTPS – Greater Trochanteric Pain Syndrome).

Najczęściej dotyczy osób prowadzących siedzący tryb życia, kobiet w średnim wieku, ale też biegaczy i osób aktywnych fizycznie. Nieleczony ból biodra może z czasem ograniczać ruch, powodować kompensacje w kręgosłupie i prowadzić do zaburzeń chodu.

Skąd bierze się ból biodra?

Zespół bólowy krętarzowy rozwija się w wyniku przeciążenia i mikrourazów przyczepów mięśni pośladkowych (średniego i małego) oraz zapalenia kaletki krętarzowej.

Do najczęstszych przyczyn należą:

• długotrwałe siedzenie lub spanie na jednym boku,
• nieprawidłowa biomechanika chodu (np. koślawość kolan, różnica długości kończyn),
• przeciążenia treningowe (bieganie, marsze, schody),
• osłabienie mięśni pośladkowych i głębokich stabilizatorów miednicy,
• wcześniejsze urazy biodra lub miednicy,
• nadwaga lub otyłość zwiększająca nacisk na biodra.

Objawy zespołu bólowego krętarzowego

• ból po zewnętrznej stronie biodra, nasilający się przy chodzeniu, bieganiu lub leżeniu na chorym boku,
• tkliwość przy dotyku bocznej części uda,
• promieniowanie bólu w dół uda, czasem aż do kolana,
• sztywność i ograniczenie ruchu w biodrze,
• trudności z zakładaniem nogi na nogę lub wchodzeniem po schodach.

W zaawansowanych przypadkach ból może pojawiać się także podczas siedzenia lub w spoczynku, co znacząco obniża komfort życia.

Diagnostyka – jak rozpoznać GTPS?

Fizjoterapeuta lub ortopeda przeprowadza szczegółowy wywiad i badanie funkcjonalne, obejmujące:

• palpacyjne badanie okolicy krętarza większego,
• testy mięśni pośladkowych,
• ocenę stabilizacji miednicy i wzorca chodu,
• test Obera (ocena napięcia pasma biodrowo-piszczelowego).

W niektórych przypadkach zalecane jest USG lub rezonans magnetyczny (MRI) w celu potwierdzenia stanu zapalnego kaletki lub uszkodzenia przyczepów mięśniowych.

Jak pomaga fizjoterapia?

Skuteczna terapia bólu biodra opiera się na odciążeniu struktur, redukcji stanu zapalnego i wzmocnieniu stabilizacji miednicy.

1. Terapia manualna

• techniki powięziowe i masaż tkanek głębokich w okolicy biodra i pośladka,
• mobilizacje stawu biodrowego,
• uwolnienie napięć w pasmie biodrowo-piszczelowym.

2. Ćwiczenia wzmacniające i stabilizujące

• aktywacja mięśni pośladkowych (mostki biodrowe, odwodzenie nogi w bok, ćwiczenia z taśmami oporowymi),
• trening równowagi i kontroli miednicy,
• stopniowe włączanie ćwiczeń funkcjonalnych (chodzenie, przysiady, wspięcia).

3. Zabiegi fizykalne

• fala uderzeniowa, laseroterapia, ultradźwięki – redukują stan zapalny i przyspieszają regenerację,
• kinesiotaping wspierający odciążenie tkanek.

4. Edukacja pacjenta

• unikanie długiego siedzenia z nogą na nodze,
• kontrola masy ciała,
• rozciąganie mięśni pośladkowych i pasma biodrowo-piszczelowego po treningu,
• odpowiedni dobór obuwia i nawierzchni do ćwiczeń.

Jak długo trwa leczenie?

W większości przypadków poprawa pojawia się po 4–6 tygodniach regularnej fizjoterapii. W sytuacjach przewlekłych terapia może potrwać dłużej, ale odpowiednio dobrany plan ćwiczeń i mobilizacji pozwala uniknąć nawrotów bólu.

Podsumowanie

Zespół bólowy krętarzowy to problem, którego nie warto bagatelizować. Wczesna diagnostyka i kompleksowa fizjoterapia pomagają uniknąć przewlekłego bólu i ograniczenia ruchu. Dzięki terapii manualnej, ćwiczeniom stabilizującym i zmianie nawyków można skutecznie przywrócić prawidłową pracę biodra oraz poprawić jakość życia i komfort ruchu.